woensdag 3 oktober 2012

Een uitgebreid zwartrepertoire

Dat heel wat spelers zich voorbereiden op een partij kwam in de vorige blogartikels al uitvoerig aan bod. Tezelfdertijd heb je een tegenreactie van spelers die er alles proberen aan te doen dat de tegenstander zijn voorbereiding niet kan gebruiken. Met wit is dit vrij eenvoudig door rustige systemen te kiezen waarin het aantal kritieke varianten miniem of onbestaande is. Echter met zwart is het heel wat moeilijker om succesvol een rustig systeempje te kiezen.

Om dit euvel op te lossen, wordt er gevarieerd in systemen. Nu een vervelend neveneffect van vele systemen spelen met zwart is dat er ook veel te studeren valt. Toch bestaat ook hier een remedie tegen en dit is een doordachte selectie maken van de systemen. Een aantal regels bij de selectie moeten worden in acht genomen:
- Kies 1 grote opening en varieer met systemen binnen de opening (bv. Siciliaans, e4e5, Frans, CaroCann....)
- Kies voor minder bekende systemen maar waar recent wel enkele nieuwe ideeën zijn gevonden
- Kies voor systemen waar het belangrijker is de plannen te weten dan de precieze zettenvolgorde

Met 1 grote opening kan je makkelijk een hele carrière vullen want er zijn jaarlijks voldoende ontwikkelingen  dat je geen schrik moet hebben van een gebrek aan nieuwe ideeën. Bovendien beperk je met het kiezen van 1 grote opening het aantal nevensystemen waarvan je beter enige notie hebt. Veel van die nevensystemen zijn niet ongevaarlijk als je onwetend bent hoe ze precies moeten worden aangepakt.

Het kiezen van minder bekende systemen maar waar recent wel enkele nieuwe ideeën zijn gevonden, heeft meerdere voordelen. Vooreerst is de kans dat je de tegenstander verrast groot. Het is voor de professional al bijna onmogelijk om alle ontwikkelingen op de voet te volgen, laat staan voor een amateur. Bovendien zelfs al heeft de tegenstander er enige notie van dan nog zal het beschikbare materiaal erg beperkt zijn daar er naar alle waarschijnlijkheid slechts weinig gepubliceerde partijen zullen bestaan. Zonder uitgebreide zelfgemaakte analyses zal de voorbereiding van de tegenstander weinig punch hebben. Veelal is de tijd bij een partijvoorbereiding te beperkt om zulke analyses te maken. De kans dat de tegenstander al eens eerder die gemaakt heeft, is zeer klein net omwille van het recente karakter van de systemen.

Tenslotte is het ook raadzaam om systemen te kiezen waarin niet of nauwelijks concrete tactische varianten voorkomen. Dit heeft een aantal voordelen. Vooreerst vermijd je dat je uitgebreide analyses en studiewerk moet maken en kan je toch relatief eenvoudig iemand die de opening niet goed kent met een openingsnadeel opzadelen. Daarnaast maakt het een specifieke partijvoorbereiding moeilijker voor de tegenstander want hij kan niet eenvoudig een tactisch variantje kiezen maar zal vooral de plannen/ideeën moeten kennen. Het is ook makkelijker en veiliger om dit soort systeempjes eens te herhalen want het is uiteraard onmogelijk (zeker voor spelers die veel spelen) om voor elke partij een ander systeem te selecteren.

De selectie van de juiste systemen lijkt wellicht voor de meeste spelers een onmogelijke opdracht nochtans is er een eenvoudig middeltje dat het studiewerk tot een minimum herleidt met desalniettemin uitstekende resultaten. Het wondermiddel heet schaakboeken kopen. Geregeld eens het laatste schaakboek kopen met je favoriete opening en je beschikt onmiddellijk over een zee van recente systemen met tal van frisse ideeën  Uiteraard moet je dan wel de moeite doen om dit te lezen maar dit vraagt slechts een fractie van de tijd t.o.v. wat de auteurs (veelal grootmeesters) gespendeerd hebben om dit materiaal te verzamelen, te analyseren en te synthetiseren.

Ik geef toe dat ik dit eenvoudig middeltje niet gebruik voor mijn partijvoorbereidingen. Ik speel de laatste jaren slechts een handvol partijtjes tegen spelers die de moeite doen om op die wijze een gevaarlijk repertoire op te bouwen waardoor ik het te duur vind om die vele boeken aan te schaffen. Goedkoop illegaal kopiëren vind ik respectloos en oneerlijk. Mijn eigen huisgemaakte analyses zijn vrij beperkt en vaak hopeloos achterop hinkend als ik ze eindelijk eens kan gebruiken waardoor ik af en toe voor het voldongen feit sta opnieuw in een voor mij totaal onbekende en niet ongevaarlijk systeempje terecht te zijn gekomen. 

De Armeense speler Mher Hovhanisian is een modelvoorbeeld van succesvol een uitgebreid zwartrepertoire te hebben opgebouwd in relatief korte tijd naar alle waarschijnlijkheid met de hulp van schaakboeken (ik zou niet weten hoe anders dit iemand kan bewerkstelligen). In de voorbije jaren ontmoetten we elkaar 3 keren waarbij ik steeds wit had en hij dus zwart. Telkens kreeg ik een ander systeempje voorgeschoteld waarvan telkens snel bleek dan ik er geen kaas van had gegeten. 

In 2006 kreeg ik van Mher, het zogenaamde Portisch-Hooksysteem in de Winawer voorgeschoteld. Het systeempje wordt door verscheidene andere Armeense topspelers (Akopian, Asrian,...) gespeeld dus ik heb een sterk vermoeden dat een uitwisseling van ideeën tussen landgenoten gebeurde.
In 2009 koos Mher voor een recent idee in een offervariant van de Steinitz wat het jaar erop gebruikt werd in Vitiugovs boek, the French Defence. Dit boek werd gepubliceerd kort na onze onderlinge partij dus Mher moet het idee ergens anders hebben opgepikt.
In onze laatste ontmoeting koos Mher voor het minder bekende Petrosiansysteem (genoemd naar de Armeens oud-wereldkampioen). Erg populair is deze variant nooit geweest maar de Russische grootmeester Ulibin Mikhail en tevens expert in de Franse opening, speelt het nog geregeld dus een (duidelijke) weerlegging is er niet.
Het is duidelijk dat in de 3 partijen Mher over een duidelijk openingsvoordeel beschikte door gebruik te maken van een uitgebreid zwartrepertoire. Echter het aantal partijen is te klein om statistisch conclusies te kunnen trekken. Wel is duidelijk dat zelfs op een niveau van + 2400 het nog heel moeilijk is om efficiënt die openingsvoordeeltjes te verzilveren. Slechts in de 3de onderlinge partij werd het structureel openingsvoordeeltje omgezet in een winstpunt weliswaar via een omweg door een serieuze tijdshandicap.

Het opbouwen van een uitgebreid zwartrepertoire zoals in de inleidende tekst beschreven, kost tijd maar veel minder tijd dan het onderhouden van een beperkt gespecialiseerd repertoire waarop gemakkelijk kan worden voorbereid. Ik heb bijgevolg een sterk vermoeden dat Mher niet zijn (succesvolle want de laatste jaren heel wat ratingpunten gewonnen) filosofie zal wijzigen en in een volgende onderlinge ontmoeting mij opnieuw zal trachten te verrassen. Ik weet dat hij nog vele andere systeempjes heeft klaarliggen dus het blijft zeer moeilijk om te voorspellen wat Mher precies de volgende keer op het bord zal toveren.

Brabo

12 opmerkingen:

  1. let vooral niet op de taktische blunders in de 3 partijvoorbeelden of andere zaken zoals een verkeerde tijdsindeling.
    die zijn nl. een logisch gevolg vd openingsvoorbereiding



    BeantwoordenVerwijderen
  2. Na de opening van partij 1 had ik niets met wit.
    In de 2de partij stond ik duidelijk slechter.
    De 3de partij was de opening evenmin prettig voor mij.

    Ik ken best wel wat openingstheorie en ik tracht mij steeds zo goed mogelijk voor te bereiden. Toch slaagt Mher er 3 keer in om mijn witte kleur compleet te neutraliseren of zelfs meer. Ik beoog met dit artikel dat dit geen toeval is en dat een specifieke strategie (zoals in het artikel in detail is beschreven) werd gebruikt.

    In een eerder blogartikel http://schaken-brabo.blogspot.be/2012/07/schaakopeningen-studeren.html gaf ik aan dat er 80 elo TPR-verschil optreedt in mijn eigen partijen tussen succes of geen succes met de opening. Ik ben er vrij zeker van dat zoiets ook geldt voor andere spelers. M.a.w. stel we bekijken niet alleen 3 partijen zoals in bovenstaand blogartikel maar een statistisch betrouwbaar veelvoud dan zal je m.i. een gelijkaardig effect zien waarbij de zwartspeler een TPR-bonus zal behalen.

    Ik prijs dus met dit artikel de gekozen openingsstrategie van Mher die duidelijk superieurder is. Ik geef toe dat de bewijsvoering misschien duidelijker was geweest als ik enkel de openingsfragmenten had getoond. Ik dacht dat sommige lezers het wel leuk zouden vinden om ook de rest van de partijen becommentarieerd te zien door een FM en zich niet zouden storen aan het feit dat het irrelevant was voor het artikel.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. EN mher zal de volgende keren andere dubieuze en minder dubieuze varaintjes kiezen en je dan telkens opnieuw in midden- en eindspel verslaan.
    hij is op die punten sterker (en of fritz je ergens op zet 50 een gelijke stelling geeft of niet doet er weinig toe). als anderlecht 0/18 haalt in de champions league maakt het ook niets uit dat het ergens onderweg in de 80minuut nog 0-0 stond.

    werk aan taktiek, timemanagement, eindspel en algemene verhoging van je spelpeil en je zult "elo winnen" om het in jouw woorden uit te drukken.

    bekijk een veelvoud van partijen en je zal zien dat taktiek, verkeerde tijdsindeling en gebrek aan eindspeltechniek een veel grotere impact heeft op het resultaat en niet of je nu Db6 of Dc7 speelt in het siciliaans/frans/...

    in de partijvoorbeelden speelde de opening nul en generlei rol in het bepalen vh resultaat. remise geven omdat je het niet ziet en een serieuze taktishce blunder. zoiets gebeurt niet per ongeluk hé

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mher scoorde geen 3/3 in de vermelde partijen dus je verhaal over 0/18 is pure provocatie.

    Het artikel gaat over een uitgebreid zwartrepertoire en niet over hoe je optimaal veel elo kunt winnen.

    Ik ben niet akkoord dat in de hoger vermelde 3de partij de opening geen invloed heeft gehad op het resultaat. Zonder voorkennis ben je verplicht om tijd te spenderen in de opening als je een niet te slecht middenspel wilt spelen.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. je koppelt openingsrepertoire consequent aan elopunten winnen (zie artikel Bes) alsof openingsstude de doorslaggevende factor is om beter te worden (klinkt mi beter dan elopunten winnen).
    indien je dit niet wil suggereren/insinueren dan kloppen heel wat van je artikels niet meer.

    met 0,5/3 scoor je gewoon wat mr elo verwacht rekening houdend met jullie niveauverschil. niets speciaals mi en tot daar de provocatie.

    je hebt een openingsfetisj maar je overschat de invloed mateloos.
    jeugdopleiding negeert de opening volledig en beperkt zich tot centrum, ontwikkeling en koningsveiligheid terwijl mensen als Yussupow en dvoretzky van mening zijn dat openingsstudie pas echt zinvol is vanaf een niveau rond de 2400 (een niveau dat jij niet haalt).

    als jij je algemeen niveau optrekt zul je tegen Mher beter scoren en dan kun je de opening gerust verwaarlozen. Met 2300 moet je sterk genoeg zijn om gezonde en gefundeerde zetten te spelen. Met een zet als 4.Dd7 zou je in dat geval eigenlijk blij moeten zijn

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik heb nooit willen suggereren/ insinueren dat een openingsrepertoire een doorslaggevende factor is om beter te worden. Je hebt dus de verkeerde perceptie van mijn artikels.

    Ik bespreek heel wat openingen maar dat doe ik enkel omdat ik het leuk vind. Mijn prioriteiten liggen niet in het schaken.

    Ik vraag mij af of je opzettelijk de verkeerde som (0,5/3) maakt om te provoceren of gewoon de moeite niet doet om het artikel correct te lezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Je laatste regel is een vals dilemma, Brabo. Waarom niet allebei?
    Prima artikel. Gezeur ten spijt over andere factoren is het altijd prettig met een voordeeltje uit de opening te komen. Als ik terugkeer naar bordschaak zal ik je advies zeker in mijn achterhoofd hebben, gewoon voor het geval dat. Toen ik nog bordschaak speelde had ik genoeg aan een tot op zekere hoogte beperkt repertoire dat ik wel goed kende. Dat lag ongetwijfeld aan mijn niveau, 1800 ongeveer. Mijn tegenstanders hadden meestal geen flauw idee.
    In mijn corr. partijen is mijn repertoire wel breder, maar dat komt omdat ik lui geworden ben en geen zin meer heb in een gedetailleerde voorbereiding. Als gevolg daarvan ben ik zoekende. De gevolgen zijn charmant - doorslaand succes wisselt zich af met groteske mislukkingen; in het laatste geval soms tot pijnlijke nederlagen. Daarvan heb ik wel geleerd te herkennen wannéér een opening mislukt is.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Met het artikeltje wil ik niet claimen dat je moet kiezen tussen een gespecialiseerd repertoire of een breed repertoire. Het enige wat ik wil aantonen is dat een breed repertoire efficiënter is om optimaal te scoren dan een gespecialiseerd repertoire. Als je de tijd hebt om beide type repertoires te ontwikkelen dan is dit uiteraard nog beter.

    M.i. is het net veel makkelijker om te werken met een beperkt repertoire in correspondentie dan met een breed repertoire. Variëren om de tegenstander te verrassen is in correspondentieschaak overbodig daar iedereen alles kan opzoeken.

    In mijn eerder blogartikel http://schaken-brabo.blogspot.be/2012/06/correspondentieschaak.html heb ik trachten aan te tonen dat een kruisbestuiving tussen correspondentischaak en bordschaak mogelijk is, o.a. door het toepassen van eenzelfde openingsrepertoire.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. en opnieuw claim je dat opening het belangrijkste onderdeel is om te scoren/beter te worden

    de inhoud van je eigen artikels ontkennen/afzwakken/minimaliseren getuigt van evenveel intellectuele oneerlijkheid als mensen die scores verkeerd lezen.
    niet netjes en heel vervelend

    BeantwoordenVerwijderen
  10. 'en opnieuw claim je dat opening het belangrijkste onderdeel is om te scoren/beter te worden'
    Ik heb dit nergens geschreven dus wellicht heb je iets op een verkeerde wijze geïnterpreteerd.

    'de inhoud van je eigen artikels ontkennen/afzwakken/minimaliseren getuigt van evenveel intellectuele oneerlijkheid als mensen die scores verkeerd lezen.
    niet netjes en heel vervelend'
    De artikels schrijven kost heel wat tijd en energie waarbij ik gebruik maak van allerlei bronnen, analyses,... Ik besef dat het lezen en correct interpreteren van de inhoud niet gemakkelijk is want ik heb al eerder mondelinge reacties gekregen van schakers dat sommige artikels te academisch waren. M.a.w. de inhoud is niet voor iedereen steeds geschikt en wellicht geldt dit ook voor jou daar je sommige regels niet netjes en heel vervelend vind. Tenslotte op deze blog maak ik de keuzes waarover er geschreven wordt.

    Als je in het vervolg nog reageert op een artikel of reactie dan citeer eerst de regel waarop je wilt reageren anders heb ik liever dat je jezelf onthoudt van reacties.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Thibaut Maenhout9 oktober 2012 om 21:48

    Dag Brabo,

    Een interessant artikel m.i. daar het een probleem raakt dat mij tegenwoordig ook bezig houdt. Je sterke focus op de opening is niet iets wat ik aanhang (in de zin dat mijn analyses hier niet zo uitgebreid zijn als de jouwe) maar met de zwarte stukken wordt het moeilijk om stellingen te krijgen die je perspectief geven tegen een witspeler die zijn witrepertoire kent. Ik neem aan dat 'anoniem' niet in de regionen van +2200 verkeert of anders een extreem talent is aangezien hij beweert dat kennis van midden- en of eindspel superieur is aan de opening. Een middenspel en/of eindspel is immers zeer vaak gerelateerd aan de gekozen opening. Het is dan ook zeer belangrijk een opening te kiezen die bij je sterktes in het midden- en eindspel aansluit.

    Met zwart kamp ik de laatste tijd met problemen tegen spelers die zich specifiek op mij voorbereiden (denk aan het Inventitornooi waar ik 1 uit 5 haal met zwart en 3,5 uit 4 met wit). Veel van die witspelers hadden vlot 150 elopunten en 7 à 8 jaar minder ervaring dan ikzelf. Haal je professor elo er maar eens bij!

    Kortom ik ben aan het denken welke kant het met mijn zwartrepertoire uit moet als ik ooit eens die IM-titel wil claimen en ik neem je artikel hier zeker ten harte!

    Groeten,
    Thibaut

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Bedankt voor de leuke reactie Thibaut die spijtig hier zelden gebeuren.

    Een paar maanden geleden kreeg ik van Ben Van de Putte als extraatje op mijn aankopen gratis het boek: Understanding Your Chess van James Rizzitano. Wellicht heb je nooit van die speler gehoord, wel bij mij gold hetzelfde. Hij is een Amerikaanse IM die sporadisch nog schaakt. Veel interessante zaken stonden er niet in het boek voor mij maar 1 ding viel mij steeds op en dat was dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen het aantal openingen een IM speelt en een FM. De auteur laat impliciet blijken dat variëren een belangrijk onderdeel is om de sprong van FM naar IM te maken.

    Ik zou zelf liegen als ik geen enkele ambitie heb om IM te worden maar ik ben voldoende realistisch dat dit in mijn huidige situatie onmogelijk is. Botvinnik gaf al eerder aan dat je best ongeveer 70 officiële partijen per jaar speelt om progressie te maken. Vorig jaar slaagde ik erin 12 te spelen dus concentreer ik me maar op de zaken die mij interesseren i.p.v. echt nuttige.

    BeantwoordenVerwijderen